وایر شمع یک قطعه از موتور خودرو است که نقش کابل جرقه زن یا احتراق را دارد و وظیفه دارد برق را به سر شمع‌های خودرو برساند و با این کار انرژی لازم جهت روشن کردن اتومبیل را به موتور انتقال دهد. عوامل زیادی روی انجام درست احتراق موتور درون سوز و همینطور کیفیت آن اثر دارد. جرقه از سیستم توزیع کننده یا سیم پیچ احتراق توسط وایرها (سیم نسوز یا کابل) به شمع انتقال داده می‌شود.
وایرها این توانایی را دارند که تا ۴۵۰۰۰ ولت برق را به شمع‌ها برای روشن کردن خودرو منتقل کنند و با این ولتاژ بالا در محفظه سیلندر جرقه ایجاد می‌کنند.
برای هر شمع روی سیلندر خودرو یک وایر قرار دارد و لازم است بدانید سلامت وایر اهمیت زیادی دارد و یک شمع با وایر سالم می‌تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
پس برای انتقال درست و به موقع جریان برق از وایر به شمع و در نهایت به موتور، باید به طور مرتب وایر شمع‌ها را چک کنید و از سلامت آنها مطمئن شوید. وایرها در مدت زمان مشخصی باید تعویض شوند تا از هدر رفتن انرژی و پایین آمدن کارایی موتور جلوگیری شود.
ساختار و جنس وایر شمع
وایر شمع کابلی است که هر دو طرف آن دارای درپوش پلاستیکی است که با در نظر گرفتن فرم دو سر کابل مهیا شده است.
در واقع وایر شمع از ۴ بخش کابل میانی یا انتقال، درپوش‌های لاستیکی، مفتول اتصال به شمع و فیش اتصال به کوئل یا دلکو تشکیل شده است که با ساختار مشخصی مناسب برند خودرو جهت انجام وظیفه خود طراحی شده است و به گونه‌ای ساخته شده تا مانع از ورود رطوبت به نقطه اتصال وایر به شمع یا کوئل می‌شود.
این در صورتی است که نفوذ آب در این اتصالات ممکن است باعث اختلال در کارکرد وایر و یا روشن نشدن موتور شود. یک طرف کابل وایر که یک فیش فلزی دارد به کوئل اتصال ثابت دارد، طوری که منافذ را می‌بندد و طرف دیگر آن درپوش بزرگتری برای اتصال به شمع است که از جنس پلاستیک با کیفیت ارتجاعی ساخته شده است که به علت اهمیت بالای آن، عایق‌بندی بهتری دارد.
در داخل این درپوش یک مفتول فلزی برای اتصال به شمع قرار دارد که به قسمت رسانای کابل وایر وصل می‌شود و طراحی قسمت انتهایی آن از استهلاک پیشگیری می‌کند و همچنین از اثر ارتعاشات و حرارت کم می‌کند.
اجزای تشکیل دهنده کابل میانی وایر شمع
کابل میانی یا کابل انتقال وایر با ساختار مشخصی برای انجام درست وظیفه خود تهیه شده است که با توجه به نوع وایر شمع ممکن است متریال آن تغییر کند ولی ترکیب و فرم آنها در نهایت یکسان است.
کاهنده پارازیت، رسانا، عایق، بافت تقویت کننده و روکش سیلیکون به ترتیب قسمت‌های تشکیل دهنده کابل میانی وایر شمع هستند. داخلی‌ترین قسمت کابل، رشته کاهنده پارازیت است که در کابل‌های قدیمی آن را نداشتند. وظیفه رشته کاهنده پارازیت جلوگیری از نویز، پارازیت و جریان‌های مزاحم است.
رسانا، لایه دوم کابل است که بخش کاهنده پارازیت را پوشش می‌دهد و در مدل‌های مختلف وایر جنس متفاوتی از آن وجود دارد و کار آن انتقال جریان برق است. سومین لایه، عایق است که در جنس‌های متفاوت دیده می‌شود و قسمت رسانا را دربر‌می‌گیرد.
این قسمت، با عایق‌بندی جریان‌های مزاحم رسانا، مانع از اتلاف انرژی برق می‌شود و مقاومت سیم در مقابل حرارت ایجاد شده توسط انتقال جریان برق را بالا می‌برد.
لایه چهارم که روی عایق رسانا جای دارد، بافت تقویت کننده است که از جنس الیاف مقاوم به حرارت است که استحکام و مقاومت کابل را در مقابل ضربه، دما و فشار بالا می‌برد؛ بنابراین طول عمر و دوام کابل را افزایش می‌دهد.
لایه پنجم یا همان لایه خارجی کابل، روکش سیلیکونی است که لایه‌های داخلی را پوشش می‌دهد و از انعطاف لازم برای محافظت از لایه‌های زیرین برخوردار است.
فروشگاه اینترنتی گهر کابل عرضه کننده وایر شمع سیلیکونی بسیار با کیفیت و در عین حال با نازل‌ترین قیمت می‌باشد.
انواع وایر شمع
به طور کلی انواع وایر شمع خودرو به ۳ دسته تقسیم می‌شوند که از نظر ساختار مشابه و یکسان هستند و تنها تفاوت آنها در جنس قسمت‌های داخلی کابل است که در ادامه این انواع و تفاوتشان را بیام می‌کنیم:
- وایر شمع سیمی
این نوع وایر شمع رسانایی از جنس مس یا فولاد دارد که مقاومت زیادی در مقابل خم‌‌شدگی از خود نشان می‌دهد، ولی در زمان انتقال جریان برق، نویز و پارازیت ایجاد می‌کند که عملکرد ECU را مختل می‌کند.
به همین دلیل استفاده از این وایر در صنعت خودرو سازی منسوخ شده است. وایر شمع سیمی فقط از رسانا، بافت تقویت کننده و روکش سیلیکونی تشکیل شده است.
- وایر شمع ابریشمی
جنس رسانای این نوع وایر از لاتکس و سیلیکون است که قادر به انتقال انرژی برق هستند. لایه کاهنده پارازیت، لایه داخلی این دو رسانا است که روی یکدیگر قرار دارند و متشکل از رشته‌های ابریشم درهم‌تنیده است.
وایر شمع ابریشمی به علت نداشتن نویز و پارازیت اضافه، بیشترین مصرف را در خودرو سازی دارد، ولی برق کافی به شمع انتقال نمی‌دهد و در این صورت بازده موتور را پایین می‌آورد و مصرف سوخت را بالا می‌برد که با کار بیشتر و نفوذ بیشتر رطوبت شدت پیدا می‌کند.
- وایر شمع بوبین‌دار
بهترین نوع وایر در حال حاضر، وایر شمع بوبین‌دار است که رسانای آن از جنس نیکل و یا کروم است. این رسانا لایه ای نازک است که به دور بخشی که جنس آن از بوبین یا فریت است با ۵۰ دور در سانتی‌متر پیچیده می‌شود.
این لایه با مقاومت کمی که دارد، سرعت انتقال برق را بالا می‌برد و از افت ولتاژ پیشگیری می‌کند. مزیت‌های دیگر آن عدم جذب رطوبت و داشتن نویزگیر‌هایی است که به کنترل عملکرد ecu می‌پردازند.
طول عمر وایر شمع چه مدت است؟
عمر مفید وایر شمع‌ها وابسته به عواملی مثل نوع خودرو و کارخانه تولید کننده است که طول عمر آن را تعیین می‌کنند. سازنده وایر، کیلومتر کارکرد خودرو را که معیاری برای تشخیص پایان عمر وایر است را در زمان فروش روی بسته بندی آن درج می‌کند.
بر حسب نوع رسانای وایر طول عمر نیز تغییر می‌کند. برای مثال بعضی وایرها ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر عمر مفید دارند و زمانی که این مسافت را طی کردند، باید تعویض شوند. حرارت منتقل شده به موتور و مقدار ولتاژ برق عبوری از وایر دو عامل مهم و موثر در ساخت، طراحی و طول عمر وایر هستند.
نحوه نگهداری از وایرها به چه صورت است؟
وایرها نقص‌هایی دارند که باعث شده برق دزدی در خودروها شایع شود؛ بنابراین روی عملکرد موتور تاثیر می‌گذراند. با نگهداری مناسب از وایرها موجب می‌شود در مدت زمانی که به عنوان عمر مفید توسط تولید کننده در هنگام بسته‌بندی ذکر شده است برای خودرو عملکرد خوبی داشته باشد و نیازی به تعمیر و یا تعویض آن نباشد.
نگهداری وایرها نیازمند رعایت نکاتی مهمی است که شامل موارد زیر می‌شود:
- از خم یا تا کردن آنها که ممکن است منجر به شکستن آنها شود، خودداری کنیم.
- هر چند وایر عایق نسوزی دارد، ولی در دماهای بالای موتور امکان سوختگی وایر وجود دارد. در زمان فعالیت موتور باید مراقب باشیم در طولانی مدت در مجاورت و تماس با حرارت بالا قرار نگیرد تا دچار سوختگی نشود.
- از تماس کابل با هر گونه شیئ نوک تیز که ممکن است منجر به آسیب آن می‌شود، جلوگیری کنیم.
- به هیچ عنوان نباید سر کابل را برای سوار کردن مجدد روکش آن، ببریم.
- برند تولید کننده اهمیت زیادی دارد و باید بدانیم که دوام وایرها به کیفیت ساخت آنها و نیز میزان اعتبار سازنده بستگی دارد.
علائم خرابی وایر شمع
وایر شمع قطعه‌ای مصرفی است و مثل قطعات دیگر خودرو بعد از گذشت مدتی ممکن است فرسوده شود و عملکرد اولیه خود را نداشته باشد. از شایع‌ترین و مهم‌ترین علل خرابی ساییدگی، ذوب شدن، پاره شدن و سوختگی است و تشخیص آنها با روش‌های مختلفی ممکن است.
در صورت مشاهده برخی علائم و نشانه‌هایی که احتمال خرابی وایر شمع را نشان می‌دهد، بنابراین باید برای اطلاع از سالم بودن، آن را به صورت دوره‌ای چک کنیم و در صورت نیاز، باید نسبت به تعویض آن اقدام کنیم. مشکلات رایج که نشان از خرابی دارد، از جمله موارد زیر می‌تواند باشد:
- بالا رفتن دمای موتور
- لرزش و یا ریپ زدن موتور
- افت قدرت موتور که در نتیجه اختلال در کارکرد موتور را به دنبال دارد و موجب کاهش و یا افزایش شتاب خودرو می‌شود.
- سوختن یا خرابی وایر که منجر به از کار افتادن یک یا چند سیلندر موتور می‌شود.
- افزایش مصرف سوخت و یا سوخت ناقص آن (خام سوزی)
- افزایش درصد تولید دود از اگزوز خودرو
- ذوب شدن سر شمع‌ها، پلاتین و الکترود میانی آن
سخن پایانی
کابل وایر شمع سیلیکونی قطعه‌ای است که از اجزاء داخلی مهم خودروها است که به صورت مستقیم با شمع و موتور سر و کار دارد و در واقع وظیفه این کابل فراهم کردن ولتاژ و انرژی برق مورد نیاز باتری خودرو است.
ولتاژ مورد نیاز شمع توسط وایرها تامین می‌شود سپس شمع با استفاده از این ولتاژ برق را به موتور انتقال داده و خودرو را روشن می‌کند. هر گونه آسیب در وایر شمع، عملکرد موتور را دچار مشکل می‌کند و افت راندمان، برق دزدی و یا خاموش شدن موتور را در پی دارد.
به روز رسانی در تاریخ 5 شهریور 1401
